Stralingsincident
De kans op een stralingsincident waarbij radioactieve straling vrij kan komen bij nucleaire installaties is klein. Die zijn zeer veilig en voldoen aan steeds strengere internationale eisen. De Autoriteit Nucleaire Veiligheid en Stralingsbescherming (ANVS) ziet hier in Nederland op toe. De processen in een kerncentrale worden dag en nacht bewaakt, zodat in geval van een storing direct wordt ingegrepen. Verschillende veiligheidssystemen in de kernreactor maken de kans op een kernongeval zo klein mogelijk. Als er toch iets gebeurt, wordt er alles aan gedaan om het vrijkomen van radioactieve stoffen te voorkomen of te beperken. Toch kan er altijd iets misgaan. Een incident met gevolgen voor de omgeving is nooit helemaal uit te sluiten.
Stralingsincident
In het dagelijks leven wordt iedereen blootgesteld aan radioactieve stoffen en straling. Ze zijn overal. Zowel vanuit de ruimte als via natuurlijke bronnen op aarde worden we constant een beetje bestraald. Deze lage dosis radioactieve straling is onvermijdelijk. Het risico voor de gezondheid is klein omdat de dosis van straling laag is. Je kan hierover meer informatie vinden op de website van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). Of bekijk dit filmpje van de TU over straling.
In onze regio Haaglanden bevindt zich een onderzoeksreactor in het Reactor Instituut Delft (RID). Deze heeft een kleine kern die zich bevindt in een bassin dat de kern zelf voldoende koelt. In vergelijking met andere reactoren in het buitenland is deze onderzoeksreactor veel kleiner. Hierdoor zijn er weinig gevolgen voor onze gezondheid.
In de provincie Zeeland staat een kernreactor in Borssele met één reactor.
Radioactieve stoffen zenden straling uit. Een grote hoeveelheid straling kan schadelijk zijn. Voor het werken met radioactief materiaal zijn daarom strenge eisen in de Kernenergiewet vastgelegd. Ziekenhuizen waar gebruik wordt gemaakt van radioactief materiaal hebben relatief gezien eenzelfde risico-omvang als het Reactor Instituut Delft (RID). Voor de onderzoeksreactor in Delft is een rampbestrijdingsplan opgesteld. Dit, omdat een eventuele calamiteit een gecoördineerde inzet en een grote voorlichtingsbehoefte met zich mee brengt.
De kans op een nucleair incident waarbij radioactieve straling vrij kan komen bij die centrales is klein. Nucleaire installaties zijn zeer veilig en voldoen aan steeds strengere internationale eisen. De Autoriteit Nucleaire Veiligheid en Stralingsbescherming (ANVS) ziet hier in Nederland op toe.
Als radioactieve stoffen dreigen vrij te komen, kan dat gevolgen hebben voor inwoners. Vanaf een bepaalde dosis kunnen deze stoffen schadelijk zijn voor de gezondheid. Om die reden hebben Veiligheidsregio’s, gemeenten, de Provincie en de Rijksoverheid zich voorbereid op een stralingsincident. Er zijn rampbestrijdingsplannen en protocollen vastgesteld om ervoor te zorgen dat er bij een incident waarbij straling vrijkomt en het vrijkomen van radioactieve stoffen juist wordt gehandeld. De plannen worden regelmatig beoefend en bijgewerkt.
Meer informatie
-
Zorg dat je weet hoe je thuis het gas, de elektra en ventilatie in je huis kunt afsluiten.
-
Zorg dat je een voorraad eten en drinken en een noodpakket in huis hebt, voor het geval je enige tijd binnen moet blijven.
-
Bij een (dreigend) stralingsincident is er vaak nog (veel) tijd om te schuilen of zelfs te evacueren. Bedenk waar je heen kunt of wilt, wanneer je moet evacueren.
-
Wacht altijd op instructies van de overheid en volg deze op.
-
Blijf binnen of ga naar binnen. Denk ook aan minder zelfredzame buurtgenoten.
-
Sluit deuren, ramen en alle ventilatie. Bijvoorbeeld een afzuigkap, ontluchtingskoker en muurroosters in douche en toilet.
-
Gebruik en drink gedurende de aangegeven periode geen kraan- en regenwater, geen bladgroenten die gewassen moeten worden of uit eigen tuin komen of moeilijk schoon te maken etenswaren. Gebruik alleen voorverpakte voedingsmiddelen.
-
Houd huisdieren binnen.
-
Leg de jodiumtabletten alvast klaar (als je ze hebt); neem ze nog niet in, wacht op instructies van de overheid. Het is niet altijd nodig om jodiumtabletten in te nemen.
-
Volg het nieuws en de adviezen van de hulpdiensten. Via de meldingen op deze website, Twitter en bij een groot incident ook via de regionale omroep Omroep West , lees of hoor je wat er precies aan de hand is en wat je verder moet doen.
Er zijn meerdere maatregelen die de overheid kan nemen om gezondheidsschade bij een stralingsincident te voorkomen. De overheid kan overgaan tot evacuatie of inwoners adviseren te schuilen. Lees de informatie over evacueren of schuilen. De maatregelen verschillen per situatie en staan in het Nationaal Crisisplan Stralingsincidenten (NCS).
In landelijke planvorming (NCS) zijn preparatiezones voor het RID voor schuilen en het preventief innemen van jodiumtabletten beschreven. De zone is voor beide maatregelen bij het RID bepaald op 500 meter. Binnen de 500 meter zone zal tijdens een ongeval gemeten worden of er andere maatregelen nodig zijn.
• De overheid geeft bij een stralingsincident aan wanneer jodiumtabletten ingenomen kunnen worden.
• Op basis van de uitgewerkte scenario’s voor het Reactor Instituut Delft is het niet de verwachting dat bijvoorbeeld landbouwmaatregelen, reguleren van drinkwatervoorziening en oppervlaktewater noodzakelijk zijn. Soms worden landbouwmaatregelen opgelegd ter bescherming van de voedselketen. Denk aan een oogst- of slachtverbod, om te voorkomen dat er besmet vlees of groente op de markt komen.
Bij een stralingsincident kan radioactief jodium vrijkomen. Dit type jodium kan zich ophopen in de schildklier. Dat verhoogt de kans op het krijgen van schildklierkanker, met name bij mensen tot 40 jaar. Hoe jonger je bent, hoe gevoeliger je schildklier is voor schade door radioactief jodium. Jodiumtabletten bieden bescherming tegen radioactief jodium. De tabletten zijn bedoeld om in te nemen op het moment dat een nucleair incident plaatsvindt. De overheid adviseert jou hierbij.
In Haaglanden kunnen we om twee redenen te maken krijgen met de maatregel jodiumprofylaxe (het preventief innemen van jodiumtabletten); vanuit Borssele en vanuit Delft. Het preventief slikken van jodium(tabletten) kan nodig zijn om de opslag van radioactief jodium in de schildklier zoveel mogelijk te voorkomen.
Vanuit Borssele valt heel Haaglanden binnen de tweede zone (100 km). Ook voor het RID valt een klein deel van Delft binnen de tweede zone (500 m). Dit betekent in beide gevallen dat de doelgroep (jongeren tot 18 jaar en zwangeren) over jodiumtabletten moet beschikken. In Haaglanden heeft voorverspreiding van jodiumtabletten plaatsgevonden vanwege de Kerncentrale Borssele. Alle gemeenten in Haaglanden vallen in de tweede zone van Borssele, daarom heeft de doelgroep in 2017 tabletten ontvangen. Voor het RID heeft geen voorverspreiding van jodiumtabletten plaatsgevonden.
Neem nooit op eigen initiatief een jodiumtablet in. Een jodiumtablet beschermt uitsluitend als je deze op het juiste moment inneemt.
Hoe ouder je bent, hoe minder kans je hebt op schildklierkanker door radioactief jodium.
• Kinderen tot 18 hebben het meeste kans op schildklierkanker door radioactief jodium. Daarom geldt voor hen het grootste distributiegebied (tot 100 km vanaf een kerncentrale).
• Mensen tussen de 18 en 40 jaar oud hebben minder kans op schildklierkanker door radioactief jodium. Daarom geldt voor hen een kleiner distributiegebied (de 0-20 kilometerzone).
• Zwangere vrouwen (alle leeftijden) behoren ook tot de doelgroepen waarvoor jodiumtabletten geschikt zijn. Tijdens een kernongeval kunnen zij jodiumtabletten innemen ter bescherming van hun ongeboren kind.
• Voor mensen boven de 40 jaar is er geen verhoogd risico op schildklierkanker door blootstelling aan radioactief jodium aangetoond. De kans op bijwerkingen bij het innemen van jodiumtabletten neemt ook toe naarmate mensen ouder zijn.
Een jodiumtablet kan je beschermen tegen radioactief jodium en neem je in zodra de overheid hiertoe oproept. Je krijgt de oproep via: radio, televisie, NL-alert en deze website.
Let op: neem nooit op eigen initiatief een jodiumtablet in. De tablet beschermt uitsluitend als deze op het juiste moment wordt ingenomen.
Het advies jodiumtabletten in te nemen, hangt af van de hoeveelheid radioactief jodium dat vrijkomt en van de windrichting. Dit advies kan tegelijk gegeven worden met andere maatregelen die de overheid tijdens een kernongeval kan afkondigen, namelijk: mensen laten schuilen of het evacueren van een bepaald gebied.
Alle inwoners die binnen de doelgroep vallen en die binnen een straal van 100 km van Borssele wonen, hebben in het najaar van 2017 jodiumtabletten gekregen van de overheid. Of je deze tabletten hebt gekregen, hangt onder andere af van de plek waar je woont en van je leeftijd. De volgende doelgroepen hebben eind 2017 tabletten ontvangen van de overheid:
• Mensen van 0 t/m 40 jaar, die binnen de 0-20 kilometerzone (hemelsbreed) rondom een kerncentrale wonen, hebben de tabletten ontvangen.
• Kinderen tot 18 jaar, die binnen de 20-100 kilometerzone (hemelsbreed) rondom een kerncentrale wonen, hebben tabletten ontvangen. Onze regio valt volledig in deze zone.
In 2017 heeft de verspreiding van jodiumtabletten voor de doelgroep plaatsgevonden.
Ben je deze tabletten kwijt of val je niet binnen de doelgroep, maar wil je toch jodiumtabletten in huis hebben? Dan kun je jodiumtabletten kopen bij de apotheek en/of drogist.
Groepslocaties, zoals bijvoorbeeld scholen, kunnen zich voor jodiumtabletten wenden tot het Ministerie van Volksgezondheid (VWS).
Gerelateerde tips
Denk na over evacueren of schuilen
Het kan zijn dat je bij een noodsituatie onverwacht moet schuilen of zelfs evacueren. Weet jij wat je moet doen?
Afsluiten gas, water en stroom
Binnen of buiten je woning kunnen zich situaties voordoen waarin je gas, water en stroom moet uitschakelen.
Zorg voor een noodpakket
Met een noodpakket ben je goed voorbereid op noodsituaties. Veel spullen heb je vast al in huis.
